Waarom het Nederlands elftal maar niet wil sprankelen op het WK

Door Evert van Zoelen

Hoog drukzetten
In de eerste minuten is direct te zien dat Oranje meer risico durft te nemen tegen Qatar, het lelijke eendje van het WK in eigen land. Memphis Depay en Cody Gakpo weten centrale verdedigers Boualem Khoukhi en Abdelkarim Hassan vast te zetten. Hierdoor moet de opbouw van Qatar over de rechterkant, waar met Pedro Miguel de minste opbouwer staat.

Wanneer Miguel in balbezit komt, is het Daley Blind die vol doorstapt. Nathan Aké staat achter hem en dekt door. Oranje staat hierdoor over het hele veld één-tegen-één, maar gezien de kwaliteiten van Qatar levert dit geen gevaar op. Oranje begint dominanter aan de wedstrijd dan de voorgaande wedstrijden tegen Senegal en Ecuador, mede door het bedenkelijke niveau van Qatar, en verovert hoger op het veld de bal.

Blind dekt door op de rechter centrale verdediger van Qatar. Bron: NPO1

Ruimtes aan de zijkanten
Wanneer Oranje aan de bal is, is te zien dat Qatar zich ook heeft ingesteld op het Nederlandse spel. Het gastland begint vanuit de standaard 5-3-2-formatie, maar waar in de voorgaande twee wedstrijden de middenvelders uitstapten naar de vleugels, blijven zij nu in het centrum. Vooral aan de rechterkant van Qatar is dit het geval, zodat Hassan Al Haydos Frenkie de Jong kan afdekken.

Denzel Dumfries en Daley Blind hebben hierdoor geen directe tegenstander. Komen zij in balbezit, dan is het de vleugelverdediger van Qatar die op hen doorstapt. Hier ontstaan de ruimtes die Nederland kan aanvallen.

De vleugelverdediger van Qatar zet druk op Blind, de rechtermiddenvelder kan daardoor De Jong opvangen. Bron: NPO1

Oranje bouwt vooral op via de linkerkant. Komt Blind in balbezit, dan zijn er twee mogelijkheden om tot een aanval te komen. Ten eerste is er de mogelijkheid voor Memphis of Gakpo om de ruimte achter de uitstappende vleugelverdediger in te duiken. Dit trekt de centrale verdedigers van Qatar uit elkaar, waardoor er voor de andere spits van Oranje vaak ruimte ontstaat de diepte te zoeken.

Ten tweede probeert Blind vaak de ruimte tussen de linies te vinden. Memphis, Gakpo, Davy Klaassen en de hoger spelende De Jong duiken vaak op in die ruimte. Hier komt uiteindelijk ook de 1-0 uit. Blind speelt de bal tussen de linies naar Memphis, waarna Gakpo voor de keeper uitkomt en scoort.

Vanaf Blind wordt de ruimte tussen de linies gezocht. Bron: NPO1

Hoe dan ook: het lukt Oranje slechts sporadisch om tot gevaar te komen vanuit dit soort aanvallen. De ruimte tussen de linies is erg klein en het combinatiespel nog niet top. Dit leidt er vaak toe dat ploeg van Van Gaal balverlies lijdt en weer terug moet naar eigen helft.

Wordt de bal verplaatst naar de rechterkant, dan staat Denzel Dumfries daar vaak één-op-één met de linkervleugelverdediger van Qatar. Dumfries' directe opponent is ongeveer even snelheid, waardoor het de Dumfries niet lukt om zelf tot gevaar te komen. Ook aan zijn kant is de eerste optie dat Gakpo, Memphis of Klaassen de hoek achter de vleugelverdediger in duikt. Omdat zij meestal meer naar links staan opgesteld, wordt deze optie op rechts minder gebruikt. Vaker wordt geprobeerd een één-tweetje met Dumfries op te zetten.

Dumfries heeft de bal, Gakpo duikt de ruimte achter de vleugelverdediger in. Bron: NPO1

Het lukt Oranje niet om optimaal gebruik te maken van de ruimte. Wanneer de bal wordt verplaatst naar de rechterkant is de ondersteuning bij Dumfries vaak te laat om naar voren door te kunnen spelen. Dit zorgt ervoor dat de back van Internazionale gedwongen wordt om de oplossing achteruit te zoeken.

Dumfries wordt ingespeeld, maar de afstand tussen hem en Gakpo is te groot om een combinatie op te zetten en gebruik te maken van de ruimte. Bron: NPO1

Tegenzet Qatar
Qatar weet na ongeveer een half uur spelen iets te bedenken om onder de druk van Oranje uit te komen. Akram Afif, de positieve uitzondering bij Qatar, gaat steeds meer zwerven over het veld en wordt in die posities niet meer gevolgd door zijn directe tegenstander. Dit zorgt ervoor dat Qatar vaker een overtal in de opbouw weet te creëren. Het wordt hierbij deels geholpen door Oranje, dat na de 1-0 voorsprong minder agressief drukzet en achterin een speler over wil houden. Virgil van Dijk blijft langer in zone staan om rugdekking te kunnen verlenen, waardoor Blind en Aké minder snel doorstappen.

Omzettingen in de rust
Van Gaal doet in de rust enkele omzettingen, zodat Oranje weer meer grip op de wedstrijd krijgt. Verdedigend is het nu Klaassen die vanuit zijn tegenstander doorstapt op de middelste centrale verdediger van Qatar. Oranje komt hierdoor uit in de bekende verdedigende organisatie terecht met Memphis en Gakpo die de weg naar de backs afschermen. Hierdoor kan Oranje én druk op de bal zetten én achterin een speler overhouden.

Klaassen stapt door op de middelste centrale verdediger. Bron: NPO1

In balbezit wordt het spel eerder verlegd van de linker- naar de rechterkant. Iets wat kort na rust direct tot de 2-0 leidt, na een voorzet van Klaassen die uiteindelijk door De Jong binnengelopen kan worden.

Na de 2-0 zakt Nederland weer verder terug en is het Qatar dat het spel maakt, terwijl Oranje vooral de ruimtes vindt in de omschakeling. Dit beeld veranderd enigszins na de wissel van Steven Berghuis voor Klaassen. Berghuis begint weer met agressief doorjagen op de centrale verdediger van Qatar, wat direct daarna de afgekeurde 3-0 inleidde.

Oranje zakt vervolgens weer verder terug, waarna Qatar tot enkele kleine kansen komt. De ploeg van Van Gaal is door naar de volgende ronde, maar het voetbal is en blijft niet denderend.