Stam is lovend over Manchester United, maar waarschuwt Ten Hag ook

Manchester United en Ajax hebben de langverwachte Ten Hag-transfer donderdag officieel gemaakt. De Nederlander laat Amsterdam na 4,5 jaar achter zich voor de club waar Stam van 1998 tot 2001 voor speelde. Stam hoeft niet lang na te denken als VoetbalPrimeur hem vraagt wat hem het meeste is bijgebleven van drie jaar op Old Trafford. "Het team waarin ik speelde en de successen die we hebben behaald. Ik kwam terecht bij een van de grootste clubs ter wereld, dat besef je niet als je er nog nooit bent geweest. Als je met Manchester United op trainingskamp naar Azië of Australië gaat, zie je pas echt hoe groot die club is", zegt hij tegen deze website.

"De aantrekkingskracht is enorm en de supporters zitten werkelijk overal. Er is niet alleen druk van de achterban, maar ook van bijvoorbeeld pers, spelers en sponsoren. Dat had ik nog niet eerder meegemaakt. Er moet echt continu gepresteerd worden. We wonnen in het eerste jaar de Treble (Premier League, FA Cup en Champions League, red.), dat was historisch. Dat zijn dingen die je bijblijven."

Ferguson
Stam kende successen bij Manchester United, maar vertrok door de achterdeur na een conflict met manager Sir Alex Ferguson, die hem wilde verkopen aan SS Lazio, zonder dat Stam daarvan op de hoogte was. "Dat lag niet in de planning, omdat we het contract een half jaar daarvoor verlengden. Ik hoorde dat ze me min of meer verkocht hadden aan Lazio. Toen besloot ik zelf ook om weg te gaan, omdat ik voor mijn gevoel niet meer gewaardeerd werd. Uiteindelijk bleek dat te maken te hebben met de financiële problemen bij de club."

Tussen Stam en Ferguson is het inmiddels weer goed. "Manchester United deed in 2006 mee aan het Amsterdam Tournament, samen met Internazionale en FC Porto. Ik was aanvoerder van Ajax en gaf een persconferentie in het Hilton Hotel, samen met de trainers. Dat was voor het eerst dat Ferguson en ik elkaar weer zagen. Je voelde de spanning van de mensen om ons heen die zich afvroegen wat er zou gaan gebeuren. We hebben elkaar netjes benaderd en een hand gegeven. De emotie was weg, hoewel ik nog steeds niet blij was met hoe het destijds gegaan is. Er was een bepaalde opluchting bij Ferguson en een aantal andere mensen. In de jaren daarna ben ik een paar keer teruggeweest bij Manchester United en heb ik hem gesproken. We konden uitstekend met elkaar overweg, dat was ook al zo toen ik speler was en hij trainer."

Hoewel Ferguson al een tijdje niet meer op de voorgrond treedt, heeft hij nog altijd een belangrijke rol bij United. Ook in de situatie-Ten Hag zal Ferguson gehoord zijn. "Zijn invloed was enorm", zegt Stam. "Hij was niet alleen manager, maar ook verantwoordelijk voor de samenstelling van de selectie. Hij bepaalde alles op voetbaltechnisch gebied. Toen Ferguson bij Manchester United kwam, liep het ook moeizaam. De club hield hem de hand boven het hoofd en gaf hem de tijd om te bouwen. Uiteindelijk is hij een van de meest succesvolle managers ter wereld geworden. Dat is vandaag de dag anders, want bij een mindere periode wordt er snel afscheid genomen van een trainer en moet de volgende het maar weer doen. Na het vertrek van Ferguson is de club een stuk minder constant geweest."

Trainerskerkhof
De opvolgers van Ferguson - David Moyes, Louis van Gaal, José Mourinho en Ole Gunnar Solskjaer - worstelden ieder op hun eigen manier met zijn erfenis. Manchester United is nog altijd een van de grootste clubs ter wereld, maar raakte sportief ernstig in verval en kan Europees niet meer wedijveren met de Bayern Münchens, Paris Saint-Germains en Manchester City's van deze wereld. Stam: "Bij een club als Manchester United is het belangrijk dat een trainer een technisch directeur naast zich heeft met wie hij goed kan samenwerken bij het aantrekken van spelers, zoals bijvoorbeeld Pep Guardiola dat bij Manchester City (waar Txiki Begiristain het beleid uitstippelt, red.) heeft."

Dat is bij Manchester United niet altijd het geval geweest, denkt Stam. "David Moyes deed het goed bij Everton, maar bij Manchester United was het een ander verhaal. Een hele andere club, een andere manier van spelen, een andere druk, kritische supporters, de vergelijking met Ferguson... Dat is niet gelukt. Van Gaal stond voor zijn filosofie en heeft een prijs gewonnen (FA Cup in 2016, red.), maar niet de prijs die de supporters graag hadden gewild."

"Na Van Gaal kwam Mourinho, maar die staat ook weer voor een hele andere manier van voetballen: heel verdedigend en niet het voetbal waar Manchester United groot mee geworden is. Solskjaer heeft het op zich goed gedaan. Hij heeft jeugd ingepast en finales gespeeld, maar die niet gewonnen. Daar word je dan ook op afgerekend. Hij heeft wél de tijd gekregen en fases gehad waarin het goed ging en minder goed ging. De club investeerde in die tijd meer, maar heeft van hem uiteindelijk ook weer afscheid genomen."

"Het meest frustrerende vind ik dat je geen duidelijke manier van voetballen ziet bij Manchester United. Als je kijkt naar de trainers die ze hebben gehad, vraag ik me af of ze de tijd gekregen hebben of het over konden brengen op de spelers die er op dat moment waren. De vraag is ook of de spelers konden vertalen wat een trainer wilde, dat is niet altijd het geval. Het lijkt nu alsof de nieuwe trainer maar moest bepalen wat er zou gebeuren. Het is niet alleen belangrijk dat een trainer tijd krijgt, maar ook volop gesteund wordt en inspraak krijgt in het halen van een nieuwe speler, in samenwerking met de scouting, die daar ook een belangrijke rol in speelt. Dat is, denk ik, waarom ze nu meer tijd nemen."

'Commerciële club'
Van Gaal liet onlangs weten dat hij Manchester United, waar hij twee seizoenen werkte, een 'commerciële club' vindt en dat Ten Hag beter voor een 'voetbalclub' kan kiezen. "Eigenlijk zijn alle topclubs commercieel: Barcelona, Bayern München, Manchester City, PSG, maar ook Ajax", zegt Stam. "Die clubs hebben wereldwijd een enorme uitstraling. Er wordt altijd volop reclame gemaakt omdat er geld binnen moet komen. De spelers worden soms ook ingezet voor PR-doeleinden, zoals je dat ook bij andere clubs ziet. Dat gaat altijd in overleg met de trainer."

Clubiconen
Clubiconen als Gary en Phil Neville, Paul Scholes, Roy Keane, Rio Ferdinand: wat er ook gebeurt bij Manchester United, ze vinden er altijd wel iets van en dat zorgt vaak voor veel druk op de club én de zittende trainer. "Er zijn nu veel meer meningen die door social media ook sneller verspreid worden en er is veel meer televisie. In mijn tijd was dat iets minder, maar er waren ook toen wel veel mensen die een mening hadden over onze manier van spelen of de trainer."

"De Nevilles en andere oud-spelers zijn veel in beeld en hebben een duidelijke mening over de club en hoe zij het zien. Zij zitten er vaak dichter op dan wij hier in Nederland en hebben nog altijd contacten binnen de club, zoals het in Nederland ook voorkomt dat mensen buiten de club informatie krijgen van mensen binnen de club. Helaas."

"Ik durf niet te zeggen of de clubleiding zich daardoor laat beïnvloeden en het allemaal klakkeloos overneemt. Het zou wel kunnen dat de supporters zich scharen achter de mensen die op hoog niveau gespeeld hebben, waardoor er meer druk ontstaat. Over Solskjaer riepen ze in het eerste jaar al dat hij eruit moest, de eigenaren zijn toen achter hem gaan staan. Ik denk niet dat ze zich zo laten sturen door de meningen, maar het maakt het natuurlijk niet makkelijker voor een club. De Amerikaanse eigenaren komen naar de Premier League en daarom is het belangrijk dat je iemand binnen de organisatie hebt met veel kennis van het Engelse voetbal."

Imago
In Manchester zal veel anders zijn voor Ten Hag. In zijn beginperiode bij Ajax had hij moeite om het hoofd boven water te houden. Niet alleen omdat de prestaties nog wat tegenvielen, vooral vanwege zijn communicatieve vaardigheden. Zit het in Manchester tegen, dan kunnen de gifpijlen al snel op Ten Hag worden gericht.

Zeker in Engeland zal er gelet worden op uitstraling en voorkomen. "Dat is daar veel erger. In het begin gaat men nog mee en wordt gezegd dat je tijd krijgt, maar die krijg je bij een topclub niet. De eigenaren kunnen je wel volledig steunen en je de tijd en ruimte geven om iets op te bouwen, de buitenwereld denkt er toch anders over."

"Zodra het niet loopt en je geen punten haalt, begint het gemor vaak al. Een club als Manchester United moet ieder jaar meedoen om de prijzen, maar ze nemen geen genoegen met bijvoorbeeld de tiende plek in het eerste jaar, zodat je in het jaar daarop in de top-vier kunt eindigen. Dat is te romantisch gedacht. Daarom is het voor Erik zo belangrijk dat hij de juiste mensen om zich heen verzamelt die hem daarin kunnen helpen. Niet alleen op voetballend gebied, maar ook op persoonlijk vlak. Hoe presenteer je je en uit je je?"

Tabloids
Ten Hag heeft het bij Ajax in periodes zwaar gehad met de bij vlagen zeer kritische Telegraaf, maar heeft nog geen kennis gemaakt met The Sun, The Daily Mail en The Mirror: tabloids die niet terugdeinzen voor wat sensatie en daar ook om bekend staan. "Ik sprak er over het algemeen weinig mee", weet Stam nog. "Na een wedstrijd kreeg je wat vragen en dan gaf je antwoord. Daar word je een beetje in beschermd, maar ze maken hun verhaal toch wel."

"Je hebt de serieuze en minder serieuze kranten. De minder serieuze halen er alles bij en schrijven over alles, of het nou waar is of niet. Ik heb daar zelf ook last van gehad en ging er zelfs bijna aan ten onder. Ik was destijds de duurste verdediger ter wereld en was bijvoorbeeld meteen een miskoop toen ik een keer niet goed speelde. Erik heeft met Ajax ook internationaal succes gehad en als hij gaat, dan verwacht men dat in Engeland ook. Wordt er niet geleverd, dan gaan de kranten schrijven."

De kranten in Engeland schrijven meer dan in Nederland ook over het privéleven van spelers, trainers of bestuurders. Sommige zaken worden in Nederland niet belicht, maar in Engeland wel. "Dat komt ook omdat er steeds meer op social media gebeurt. Alle spelers worden gevolgd en doen allerlei shoots, dus zelf is de club ook een beetje schuldig aan hoe de Engelse kranten schrijven. Het lijkt soms alsof de speler meer met privézaken bezig is dan met wat er op het veld gebeurt, dan ben je al snel aan de beurt. Als je de stap naar zo'n grote club maakt, is er dus veel meer aandacht en wordt er nog meer gelet op van alles en nog wat."

Rol bij Manchester United?
Ziet Stam, die na zijn vertrek bij FC Cincinnati even geen club heeft, het zitten om een functie bij Manchester United te bekleden, mocht hij gevraagd worden? "Ik sta in principe open voor iedere rol bij Manchester United. Ik heb daar met enorm veel plezier gewerkt en gewoond en heb veel te danken aan de club. Als ik Manchester United op welke manier kan helpen, dan sta ik daar voor open, mits het in een rol is die bij me past."