De financiële loep: corona weegt op de balans van het al noodlijdende Anderlecht

Eerst en vooral is het belangrijk om te benadrukken dat het niet de bedoeling van dit artikel is om tot op de euro na te gaan hoeveel verlies Anderlecht nu exact zal lijden door de coronacrisis. Die pretentie kan momenteel niemand opbrengen, zelfs de beleidsmakers op Neerpede niet. Als economen het dezer dagen ergens over eens zijn, is het dat de uiteindelijke impact van deze virusuitbraak onmogelijk te voorspellen valt. De opzet van VoetbalPrimeur.be is dan ook voornamelijk om na te gaan in welke economische domeinen Anderlecht geld door de neus ziet geboord.

Het commerciële aspect
Beginnen doen we bij de basisactiviteit van een voetbalonderneming: het commerciële luik. Daaronder verstaan we opbrengsten die relatief vast en voorspelbaar zijn. Denk hierbij aan opbrengsten uit ticketverkoop, de verkoop van shirts en andere artikelen, merchandising, sponsoring … Nu de competitie niet meer hervat wordt en mensen amper mogen buitenkomen, valt die tak zowat volledig stil. Dat zal natuurlijk enorme gevolgen hebben voor de financiële balans van Anderlecht (net als bij andere clubs, uiteraard). In het seizoen 2018-2019 stond de totale teller van de commerciële activiteiten in Brussel op 52 miljoen euro, valt af te leiden uit de jaarrekening van het Staatsblad. Nu een significante periode van het seizoen wegvalt, zowel kwantitatief (zowat twee maanden) als kwalitatief (de voorbije jaren steevast Play-Off 1, al was dat nu onwaarschijnlijk), zal Anderlecht op dat vlak ongetwijfeld ettelijke miljoenen verlies lijden.

Als verdieping is het interessant om uit te vlooien hoeveel paars-wit gemiddeld verdient per fan aan een thuiswedstrijd. De UEFA houdt al die gegevens bij in haar jaarlijkse ‘Club Licensing Benchmarking Report’, waarin de economische balans van de Europese ploegen onder de loep wordt genomen. Momenteel is de analyse van vorig jaar nog niet gepubliceerd, dus moeten we het stellen met de editie van het boekhoudkundige jaar 2018. Daarin staat dat Anderlecht dankzij een aanwezige supporter bij een partij in het Lotto Park gemiddeld 41,8 euro opstrijkt. Opvallend: blijkbaar valt dat getal erg hoog uit, want daarmee staan de Brusselaars op plek 18 in Europa. Geen enkele Belgische club staat hoger.

Dat is dus uitgeklaard, al dateren die cijfers zoals gezegd uit 2018. Het is aannemelijk dat het nieuwe bestuur die opbrengsten anno 2020 nog verder heeft opgekrikt, aangezien het bedrag per fan in vergelijking met een jaar eerder al met zo’n 8 euro steeg (33,7 euro per fan in 2017). Dat is echter een veronderstelling, dus rekenen we verder met die 41,8 euro. Nu duikt een probleem op: hoeveel wedstrijden zal Anderlecht uiteindelijk mislopen door het staken van de competitie? Dat hangt natuurlijk volledig af van deelname aan Play-Off 1, dan wel Play-Off 2. Aangezien paars-wit nog in de running was voor de top-zes, weliswaar met beperkte kansen, behoorden beide competities tot de mogelijkheden. Twee scenario’s dus.

Scenario 1: Play-Off 1
Stel dat Anderlecht er na een rampjaar alsnog in slaagde om zich in Play-Off 1 te voetballen, hoeveel supporters zouden er dan naar het Lotto Park afgezakt zijn? De beste referentie daarvoor lijkt de campagne van vorig seizoen. Toen lokten de Brusselaars op vijf wedstrijden gemiddeld 18.900 supporters naar het stadion. Als we die cijfers combineren met de gemiddelde opbrengst per fan, levert dat volgend totaalbedrag op:

--> 18.900 x  41,8 = 790.020 euro

Scenario 2: Play-Off 2
Eerlijk is eerlijk: dit scenario valt erg moeilijk te voorspellen, om twee verschillende redenen. Als Anderlecht genoegen had moeten nemen met Play-Off 2, zou dat voor het eerst in de geschiedenis zijn. Allereerst zijn er dus geen referentiewaarden omtrent de interesse van de aanhang in die competitie. Hoeveel supporters zouden hun ploeg komen aanmoedigen in Play-Off 2? Een tweede obstakel is dat de sportieve resultaten in deze formule bepalend zijn voor het aantal wedstrijden. In het hernieuwde format waren er minstens drie thuiswedstrijden in de poules, maar dat kon oplopen naar vier (halve finales Play-Off 2), vijf (finale Play-Off 2) of zelfs zes (finale tussen Play-Off 2 en Play-Off 1) stuks. Onmogelijk te voorspellen dus, al zou het niet verbazen mocht die 790.000 euro in een ruwe schatting bijna gehalveerd worden.

Het televisiegeld
Een grote hap uit het budget komt nu al jaren uit het oh zo belangrijke mediacontract. Begin dit jaar leverden onderhandelingen met Eleven Sports een nieuwe deal van ruim 100 miljoen op, maar tijdens deze jaargang vielen Anderlecht en co nog onder de voorgaande overeenkomst van in totaal 80 miljoen. Hoeveel streek paars-wit op uit die lucratieve pot? Sporza becijferde dat de verdeling voor het seizoen 2018-2019 6,59 miljoen inhield voor de hoofdstedelingen. Ter vergelijking: koploper Club Brugge mocht toen 8,05 miljoen bijschrijven. Voor de huidige jaargang zijn die cijfers nog niet bekend. Aangezien de verdeling onder meer rekening houdt met sportieve prestaties en ‘exposure’, is het waarschijnlijk dat Marc Coucke en Karel Van Eetvelt met iets minder tevreden zullen moeten zijn.   

Inmiddels besliste de Pro League om het vervolg van het kampioenschap te schorsen, al had dat heel wat voeten in de aarde. Het zwaard van Damocles dat boven onze profclubs hing, was nu uitgerekend dat begeerlijke tv-geld. De Pro League was er namelijk als de dood voor dat mediapartners Telenet, Proximus en VOO geld zouden terugeisen voor de geleden schade. In Engeland (820 miljoen) en Spanje (750 miljoen) zal dat bijvoorbeeld het geval zijn. Daardoor verzetten die grote competities, op aanraden van de UEFA, hemel en aarde om het lopende seizoen tóch nog af te werken, desnoods in de zomermaanden en achter gesloten deuren.

Gemis van Europees voetbal
Een derde, niet te onderschatten inkomstenbron voor een topclub als Anderlecht is deelname aan Europese clubcompetities. Hoe belangrijk die wel kunnen zijn, moest de financiële afdeling dit seizoen ondervinden. Voor het eerst in haar geschiedenis mocht paars-wit niet aantreden op het Europese toneel, waardoor die bron vanzelfsprekend helemaal opdroogde. Dé doelstelling bij aanvang van het rehabilitatieproject onder Vincent Kompany was dan ook om weer Europa in te gaan. Aangezien de verdeling van de tickets gebaseerd zal worden op de huidige stand in de Jupiler Pro League, mag Anderlecht die ambitie echter weer opbergen. De troepen van Frank Vercauteren stonden na 29 speeldagen slechts achtste.

Cynici (en realisten?) beweren ongetwijfeld dat de coronacrisis geen enkele rol gespeeld heeft in die ontnuchtering, maar optimisten zullen wijzen op het feit dat Europees voetbal wel degelijk nog steeds haalbaar was voor Anderlecht. In principe liet de kleine kans op Play-Off 1 de deur richting Champions League nog op een kier staan, al durfde zelfs de allergrootste positivo die knalroze bril niet opzetten. De Europa League, dat was nog een beetje aannemelijker. Vanuit Play-Off 1 was die ambitie, althans op papier, haalbaar, terwijl ook een succesvolle campagne in Play-Off 2 nog perspectief bood op deelname aan de tweede Europese competitie. Gezien de recente stijgende lijn in de vormcurve werd daar in het Lotto Park stilaan zelfs luidop van gedroomd.

Zover komt het uiteindelijk niet, maar aangezien de Europese hoop dus nog niet helemaal was uitgedoofd, maken we een kleine berekening op basis van deelname aan een Europees toernooi. Het Champions-League-scenario nemen we louter op voor de vorm en om het verschil met (waarschijnlijke) landskampioen Club Brugge in de verf te zetten. Als uitgangspunt dienen de Champions-League-campagne van Club Brugge en de Europa-League-campagne van KRC Genk uit 2018-2019. Het parcours van Genk is de meest waarschijnlijke barometer voor Anderlecht, omdat de Limburgers destijds het minst aantrekkelijke ticket bemachtigden en daardoor vanaf de tweede voorronde moest starten. Finaal sneuvelden ze in de zestiende finales.

Deelname aan Champions League (Club Brugge, 2018-2019)[1]
- Startsom voor behalen groepsfase: 14.500.000 euro
- Bedrag op basis van Europese prestaties in de voorbije tien jaar: 8.864.000 euro
- Bedrag op basis van tv-marktwaarde: 1.720.000 euro
- Premies verdiend dankzij sportieve prestaties (Club overleefde de voorrondes en speelde drie keer gelijk in de groepsfase): 5.700.000 euro
- Herbereking van de UEFA op einde van het Europese seizoen: 597.000 euro
TOTAAL: 31.381.000 euro

Deelname aan Europa League (KAA Gent, 2018-2019)
- Startsom voor behalen groepsfase: 2.750.000 euro
- Bedrag op basis van Europese prestaties in de voorbije tien jaar: 1.857.000 euro
- Bedrag op basis van tv-marktwaarde: 418.000 euro
- Premies verdiend dankzij sportieve prestaties (Genk overleefde de voorrondes en behaalde 11/18 in de groepsfase): 3.246.000 euro
- Kwalificatie voor de knock-out-fase: 500.000 euro
- Herbereking van de UEFA op einde van het Europese seizoen: 151.000 euro
TOTAAL: 8.922.000 euro

Over de prestaties van zowel Club als Genk kan gezegd worden dat die redelijk goed waren voor een Belgische club in het Europese schouwspel. Als gevolg daarvan zijn de financiële opbrensten aan de hoge kant, al bieden ze wel een goede kijk op het kleine fortuin dat Anderlecht laat liggen door Europees te schitteren in afwezigheid.

De loonkost
Bij een terugval van de inkomsten gaan bedrijven uiteraard meteen op zoek naar manieren om te snoeien in het uitgavebeleid. De federale overheid reikte ondernemers en werkgevers een helpende hand aan, door een voordelig systeem rond technische werkloosheid op poten te zetten. Daar maakten enkele clubs dankbaar gebruik van, wat tot verontwaardiging leidde bij criticasters, aangezien voetballers in ons land gewoontegetrouw al ruim bevoordeeld worden door het fiscale klimaat. Ook Anderlecht profiteerde van de noodoplossing, zij het enkel voor het personeel. Met spelers en sportieve staf staat het bestuur op het punt om een andere overeenkomst te sluiten.  

In die ‘solidariteitsdeal’ met de spelerskern staat dat elk van hen een maandloon, een twaalfde van zijn tekenpremie en enkele andere financiële voordelen zal laten vallen. Op die manier hoopt Anderlecht 2,7 miljoen euro te besparen, zo duidde de rekenmachine aan. Onder impuls van bezieler Kompany lijkt een akkoord min of meer rond. Hoeveel de club kan uitsparen door het personeel op technische werkloosheid te zetten, is moeilijk hard te maken. Overigens zal het bestuur ook een flinke duit in het zakje doen. Uit de jaarrekening van 2019 valt alvast af te leiden dat Anderlecht op jaarbasis ruim 47 miljoen aan bezoldigingen betaalt. Een twaalfde van dat bedrag komt neer op net geen 4 miljoen.  

Transfers
Last, but definitely not least in het voetballandschap van de 21e eeuw, is de invloed van de coronacrisis op de komende transferperiode(s). Ook hier geldt dat het onmogelijk is om nu al de vinger exact op de wonde te leggen, maar de meeste experts waarschuwen voor een totale implosie van de wereldwijde spelersmarkt. Enkel the happy few, dat selecte clubje aan Europese topploegen waarvoor geld genereren nooit een probleem zal vormen, lijkt gevrijwaard te blijven van een vermindering van de slagkracht op de transfermarkt. Voor alle anderen wordt het devies ongetwijfeld als volgt: de knip op de beurs houden. Elke euro zal met andere woorden (meer dan) twee keer omgedraaid worden.

Dat mag Anderlecht zelfs aan den lijve ondervinden in het transferdossier rond Alexis Saelemaekers. In de winterstop vond paars-wit een overeenkomst met AC Milan over een huurdeal van 3,5 miljoen, mét aankoopoptie van nog eens 3,5 miljoen. Het leek een zekerheidje dat de Rossoneri daar deze zomer van zouden profiteren, maar kijk, in het huidige klimaat kiest Milan naar alle waarschijnlijkheid eieren voor haar geld. Saelemaekers zal dus terugkeren naar Neerpede.

Het is onomkeerbaar, oordelen legio makelaars en transfergoeroes, dat de transferprijzen de volgende jaren een stevige duik zullen nemen. Die ontwikkeling moet Anderlecht erg verontrusten, want de voorbije zomers trachtte Coucke (net als voorganger Roger Vanden Stock overigens) de financiële put voornamelijk te dichten met de verkoop van enkele raspaardjes. Denk daarbij onder meer aan de lucratieve deals rond Youri Tielemans, Aleksandar Mitrovic, Dennis Praet of Leander Dendoncker. Een klein overzicht[2] van de laatste transferbalansen van Anderlecht.

In de meeste gevallen slaagde Anderlecht er dus in grof geld over te houden aan de verkoop van sterkhouders. Noodzakelijke euro’s om de schuldenberg te trotseren. Komt die strategie de komende maanden in het gedrang? Ongetwijfeld! Nu al tonen de gegevens van Transfermarkt.com een terugval van de marktwaarde van voetballers. Bij Anderlecht stonden na hun straffe prestaties van de afgelopen maanden onder meer Francis Amuzu, Elias Cobbaut, Jérémy Doku, Albert Sambi-Lokonga en Hendrik Van Crombrugge in het uitstalraam. Door de coronacrisis hebben zij, op amper een maand tijd, van hun pluimen gelaten qua marktwaarde:

-          Amuzu: van 4 miljoen naar 3,6 miljoen
-          Cobbaut: van 3,5 miljoen naar 2,8 miljoen
-          Doku: van 10 naar 9 miljoen
-          Sambi-Lokonga: van 11 miljoen naar 10 miljoen
-          Van Crombrugge: van 7 miljoen naar 5,5 miljoen

We herinneren er nogmaals aan dat de coronamaatregelen momenteel ‘slechts’ toe zijn aan hun vierde week. De impact ervan zal de komende maanden ongetwijfeld een verdere, neergaande ontwikkeling hebben op het economische model. Transfermarkt.com raamt het verlies in marktwaarde wereldwijd nu  al op – hou u vast – 9 miljard euro!

Conclusie: winter is coming … and summer as well?
Na regen komt altijd zonneschijn, daar zal men ook bij het trotse Anderlecht stiekem wel rotsvast van overtuigd zijn, maar het staat als een paal boven water dat het mondiale voetbal een periode van overleven tegemoet gaat. Voor de clubs die hun financiële huiswerk op orde hebben, zal de economische schade al bij al meevallen. Jammer genoeg gaat die voorwaarde niet op voor Anderlecht. Onvermijdelijk zullen Coucke en Van Eetvelt een creatief langetermijnsbeleid moeten uittekenen, met hernieuwde inkomstenstromen en een verdere afbouw van het uitgavenpatroon. Alleen zo zal de Belgische recordkampioen weer aan haar statuut van weleer kunnen tippen.

Wat een voetbalclub nu verschillend maakt van eender welk ander soort bedrijf, is dat de basisvoorwaarde voor een gezond beleid steeds de sportieve resultaten zijn, hoe je dat ook draait of keert. Zonder prestaties op het terrein stort, vroeg of laat, het economische model als een kaartenhuisje in elkaar. Supporters naar het stadion lokken, de merchandising op volle toeren doen draaien, lucratieve transfers afronden … Het lukt enkel en alleen door bevredigende resultaten te boeken.

De missie van Anderlecht voor de nabije toekomst is bijgevolg tweeledig van aard: de tering naar de nering zetten én tegelijk opnieuw aansluiting vinden bij de Belgische top. Door de coronacrisis dreigt dat een loodzware opgave te worden, maar … de geschiedenis leert dat de heersende verhoudingen in donkere tijden vaak net het snelst worden omgekeerd. Of zoals de legendarische Winston Churchill in zijn oneindige wijsheid aandrong:  ‘Never let a good crisis go to waste’. En nu, aan de slag!

Bron toeschouwersaantallen: www.soccerway.com
[1] Cijfers op basis van het ‘Financial Report 2018-2019’ van de UEFA, https://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/OfficialDocument/uefaorg/Finance/02/63/94/96/2639496_DOWNLOAD.pdf
[2] Alle transferbedragen zijn gebaseerd op de gegevens van www.transfermarkt.com